اعتماد بنفس را می توان یکی از مهارتهای کلیدی یک ورزشکار دانست مهارتی که باعث می شود ورزرشکار در رقابت خود بهترین عملکرد خود را نشان دهد در این مقاله فوتسال لرن نگاهی داریم به این مهارت کلیدی ورزشکاران
اعتماد بنفس در ورزشکار
بسیاری از بازیکنان در هنگام شکست، اعتماد به نفس خود را از دست بدهند. این عمل بسیار ساده اتفاق میافتد مخصوصاً اگر مربیان، حمایت خود را از بازیکنان دریغ کنند و انتقادهای تند نسبت به عملکرد آنها داشته باشند، میتوان انتظار داشت که بازیکنان اعتماد به نفس خود را نسبت به عملکردشان از دست بدهند؛
چنانچه این بازیکنان در معرض اصلاح و یا معالجه قرار گیرند، بالطبع نسبت به خود بادید منفی نگریسته و خود را شکستخورده احساس خواهند کرد. در این حالت بازیکن خودش را در مقابل خود تنبیه خواهد کرد و پیوسته به خود بادید منفی نگاه خواهد کرد. در نقطه مقابل این بازیکنان، بازیکنان تیم مقابل و حریف را با اعتمادبهنفس بسیار بالا خواهند دید؛ در این موقعیت اختلاف فاحش بین اعتماد به نفس ضعیف در خود و اعتماد به نفس بسیار بالا در حریف سبب میشود، این بازیکنان باوجود تواناییهای بسیار زیاد، نتوانند خوب عمل کنند.
این مقاله ها مهارتهای دیگر روانشناسی را معرفی کرده اند:
- مهارتهای روانشناسی : مہارت شماره 1، تنظیم فشارهای روانی
- مهارتهای روانشناسی مهارت دوم: تصویر سازی ذهنی
- مهارتهای روانشناسی مهارت سوم: تنظیم انرژی روانی
- مهارتهای روانشناسی مهارت شماره 4: توجه کردن
- مهارتهای روانشناسی مهارت شماره 5 : تدوین اهداف
Erikson اریکسون، مربی سابق تیم ملی انگلستان میگوید، گاهی تیمهای ضعیف را دیدهام که از تیمهای صاحبنام پیشی گرفتهاند و آنها را وادار به شکست کردهاند و این پیروزی را در سایه اعتماد به نفس آنها قلمداد میکند. این حالت نیز برای بازیکنان بهطور فردی، بارها اتفاق افتاده است و اعتماد به نفس و قدرت درونی آنها گاهی سبب شده از بازیکنان
بامهارت فنی و جسمانی بالا پیشی بگیرند و آنها را مغلوب تواناییهای روانی خود کنند. گفته میشود کارآمدترین ورزشکاران، کسانی هستند که بدون توجه به گفتههای دیگران یا چگونگی پیشرفت اجرایی ورزشی خویش به خود اعتماد دارند. آنها میتوانند بدون از دست دادن اعتماد به نفس و اطمینان به خود یک اجرای بد و پاس ناشی از آن را تحمل کنند.
تعریف اعتماد به نفس
یک تصور غلط در بین بسیاری از بازیکنان وجود دارد و آن اینکه اعتماد به نفس یعنی آنها باور کنند برنده خواهند شد. درنتیجهی این باور غلط، بسیاری از بازیکنان اغلب با کمبود اعتماد به نفس و اعتماد به نفس کاذب روبهرو میشوند، زیرا این قبیل بازیکنان غالباً انتظار واقعی از برنده شدن ندارند.
درواقع اعتماد به نفس، امید به انجام کار و برنده شدن نیست، بلکه انتظار واقعگرایانه از تلاشهای بازیکنان برای پیروزی است. بنابراین، اعتماد به نفس واقعی انتظار واقعی یک بازیکن از موفقیت است و جمع شدن تجارب منحصربهفرد بازیکن برای رسیدن به چیزهای مختلف است که درنتیجه آن، انتظارات ویژهای برای کسب موفقیت در فعالیتهای آینده احساس شود.
بیل بسویک مربی سابق تیم ملی فوتبال جوانان انگلستان تعبیر جالبی در این خصوص دارد. او به بازیکنان جوان خود میگفت، دو طوطی بر روی دو طرف شانههای شما نشستهاند؛ یکی از آنها طوطی مثبت و دیگری طوطی منفی است. طوطی مثبت پیوسته به شما میگوید چالشی در پیش رودارید و شما میتوانید آن را با موفقیت به انجام برسانید و طوطی منفی برعکس پیوسته به شما میگوید شما نمیتوانید و از پس مشکل برنمیآیید در این موقعیت شما کدام را انتخاب میکنید و حرف کدامیک از آنها را گوش خواهید داد.
وقتیکه شما دست به این انتخاب میزنید و تصمیم میگیرید که جنبه مثبت را بپذیرید، این تصمیم شما سبب میشود که نسبت به اعمال خودتان، مسئولیت پیدا کنید. بازیکنان موفق از طریق تمرکز در ساختن اعتماد درونی قوی، در پذیرش موفقیت و نیز عدم موفقیت خود میباشند.
اعتماد به نفس ضعیف
حضور بازیکنان با اعتماد به نفس ضعیف در هر تیمی میتواند شکست و عدم موفقیت را به همراه داشته باشد. این قبیل بازیکنان اغلب دارای انتظارات منفی از خود هستند. خود
تردیدی نسبت به تواناییهای این بازیکنان سبب شده که نتوانند واقعیتهای خود را کشف کنند و همیشه خودشان را کمتر از آن چیزی که هستند ببینند. انتظارات منفی و خود تردیدی برای آنها ایجاد اضطراب میکند و اضطراب، تمرکز آنها را به هم خواهد ریخت.
هنگامیکه تمرکز از دست برود، هدف در لایههایی از ابهامات ممکن است گم شود و درنهایت سبب تحلیل رفتن انرژی روانی مثبت شود؛ به عبارت سادهتر، به هر میزان اعتمادبهنفس مطلوبتر باشد به همان میزان انرژی روانی مطلوبتر است.
به قول دماس فردی که به خود شکست و تردید راه میدهد، مثل انسانی است که در فهرست دشمنان خود ثبتنام کرده و در مقابل خود اسلحه میکشد؛ او شکست خود را توسط خودش قطعی میکند و اولین شخصی است که به این شکست متقاعد میشود.
یکی از دلایل اصلی کاهش اعتماد به نفس تردید در وظایفی است که در آینده میخواهد انجام بدهد. اگر بازیکنی پیشبینی کند که ممکن است موفق نشود و باختن امری است مسجل، ضمن آنکه بازیکن نیروهای درونی خود را از دست میدهد و سبب میشود که آشفتگی ذهنی بر او عارض شود. درواقع بازیکنان، خود زمینههای شکستشان را فراهم میکنند و تیشه به ریشه خود میزنند.
آقای مارتنز، واقعهای را نقل میکند که در اینجا قابلاستفاده است و منظور از مطالب بالا را بهخوبی در این داستان واقعی منعکس میکند. وئیدی (WCDMy) دختر دهساله مورد آزمون شنا قرار گرفت. باور بر این بود که این آزمون تا ۹۹ درصد دقت موفقیتهای آینده فرد در ورزش شنا را نشان دهد؛ در ظاهر چیزی که مشخص بود اینکه ونیدی فقط استعدادهای معمولی ورزش را دارا بود، اما وقتی کامپیوتر آزمون ایشان را مورد تجزیهوتحلیل قرارداد، یک طوفان الکتریکی بهاشتباه سبب شد که یک جرقه کشف نشده نمایش داده شود. کامپیوتر امتیازبندی را با امتیاز دختربچه ۱۰ ساله دیگری به نام سلی (Selly) که درواقع یک ورزشکار مستعد و استثنایی بوده است، عوض کرد.
هنگامیکه مجریانِ برنامه نمره ونیدی را دیدند که نشان میداد او بدون تردید در آینده یک ستاره درخشان خواهد بود. والدین، ونیدی را متقاعد کردند که او را به یک مدرسه تخصصی و مستعد بگذارند. در این مدرسه ونیدی آموزشهای عالی را دید و فرصتهای بیشازحد به او داده شد تا با بهترین وسایل و تجهیزات و اغلب با افراد جوان و مستعد تمرین کند و همه گونه انگیزه در او ایجاد شد.
حتی زمانی که ونیدی با توانایی معمولی و غیر استثنایی خود بازی میکرد، مربیان با اطمینان ابراز میکردند که استعداد عالی او شکوفا خواهد شد، فقط مسئله تمرین اختصاصی و زمان آن را ثابت خواهد کرد در ضمن کامپیوتر هم هرگز اشتباه نمیکند. البته کامپیوتر اشتباه نکرد؛ اولی با تمرین و زمان و اعتماد به نفس قطعی که از پیشبینیها کسب کرده بود شکوفا شد. همان چیزی که کامپیوتر برای او پیشگویی کرده بود؛ او یک ورزشکار استثنایی شد.
دیگر هرگز از فردی به نام سلی باوجود داشتن تواناییهای استثنایی ورزشی شنیده نشد. چیزی که کامپیوتر اصلاً برای او پیشبینی نکرده بود. در این واقعه میتوان اعتماد به نفس ونیدی را عامل اساسی در استثنایی شدن او تلقی کرد. این اعتماد به نفس چیزی جز یک اشتباه در امتیازهای کامپیوتری بیش نبود. همینکه به ونیدی اطمینان دادند که او در آینده یک ورزشکار استثنایی خواهد شد، او آن را پذیرفت و به آن اعتقاد پیدا کرد و با تمام تلاش و پیگیری در پی اثبات آن برآمد.
نشانههای اعتماد به نفس ضعیف:
- ۱- از مسابقه دادن لذت نمیبرند.
- ۲- از شکست هراس دارند.
- ۳- اسیر تصورات منفی خود هستند.
- ۴- اغلب در شرایط بحران و آشفتگی عمل میکنند.
- ۵- منتظر شنیدن خبر ناگوارند.
- ۶- قبل از مسابقات اضطراب دارند.
- ۷- تواناییهای خود را نمیبینند.
- ۸- استمرار در تلاش و کوشش را بیفایده تلقی میکنند.
- ۹- در شکستها خود را مقصر تلقی میکنند.
- ۱۰- بهصورت آزمایشی عمل میکنند.
- ۱۱- با یک اشتباه ممکن است مرتکب اشتباهات بیشماری شوند.
- ۱۲- انتظار دارند در هر کاری که انجام میدهند دیگران تائید کنند.
- ۱۳- علاقه شدیدی به کمالگرایی دارند و میخواهند کارها بدون عیب و نقص باشد.
- ۱۴- هیچگونه ضعف و اشتباهی را از خود نمیپذیرند.
- ۱۵- نسبت به تغییر مقاومت میکنند و اعتقاددارند که نمیتوانند خود را تغییر دهند.
- ۱۶- اگر شرایط آنطور که انتظار میرود پیش نرود، احساس وحشتناکی به آنها دست میدهد.
- ۱۷- شهامت ریسک کردن را ندارند.
اعتماد به نفس مطلوب
اعتماد به نفس مطلوب مانند اسلحه قدرتمندی است برای مقابله کردن با اشتباهات؛ عدهای از بازیکنان بهغلط فکر میکنند که اعتماد به نفس به آنها در مقابل اشتباهات مصونیت میبخشد. هنگامیکه بازیکن در مورد تواناییهای خود شک و تردیدی ندارد، بااحساس راحتی به دنبال تصحیح اشتباهات است. از اینکه تلاش و کوشش کنند ترسی ندارند و خطر کردن برای آنها بهصورت یک چالش، همراه با نیروی روانی و مطلوب درمیآید.
بازیکنانی که اعتماد به نفس مطلوب دارند، اغلب برای موفقیتهای خود برنامهریزی میکنند و در این برنامهریزی، اهداف واقعگرایانه تدوین میکنند. گرچه اعتمادبهنفس، شرط لازم برای موفقیت است ولی بهتنهایی و بدون داشتن تواناییهای ضروری ازجمله شایستگیهای جسمانی نمیتواند موفقیت یک بازیکن را تضمین کند.
نشانههای اعتماد به نفس مطلوب :
- ۱- مسابقه دادن برایشان یک وسیله ارزیابی است.
- ۲- شکست برایشان تلخ است ولی فاجعه نیست و از آن درس میگیرند.
- ۳- در شرایط بحرانی بر روی خودکنترل دارند و سراسیمه نمیشوند.
- ۴- اضطراب پیش از مسابقه آنها در حد معمولی است.
- ۵-در شکستها، اسناد واقعی دارند و بیمورد خود و دیگران را مقصر قلمداد نمیکنند.
- ۶ – اشتباهات خود را اصلاح میکنند و از اشتباهات بعدی تا حدودی جلوگیری میکنند.
- ۷- در موفقیت، بر اساس شاخصهای خودشان قضاوت میکنند و منتظر تائید دیگران نمیشوند.
- ۸- تلاش آنها برای آمادگی بهصورت مستمر است.
- ۹- سطح تواناییهایی آنها با سطح تصورات آنها نسبت به آن تواناییها تا حدودی برابر است.
- ۱۰- نقصان و اشتباهات خود را میپذیرند.
- ۱۱- از تغییر برای اصلاح رفتارهای خود استقبال میکنند.
- ۱۲- در ریسک کردن شهامت دارند.
- ۱۳- در برنامهریزیهای خود از اهداف واقعگرایانه استفاده میکنند.
- ۱۴- از تائید دیگران تشکر میکنند ولی وابسته به آنها نیستند.
- ۱۵- اموری که تحت کنترلش نیست، وی را ازنظر روانی اذیت نمیکند.
- ۱۶- با خود و دیگران از صحبتهای تشویقکننده و مثبت استفاده میکنند.
اعتماد به نفس کاذب
اعتماد به نفس کاذب یا اعتماد به نفس زیادی این واژهها بیش از اینکه جنبه مثبت داشته باشند، جنبه منفی دارند و بنابراین به نظر میرسد واژههای صحیحی نیستند. بازیکنان دارای اعتماد به نفس کاذب برای خود چنین استدلال میکنند که آنها تیم حریف را ناچیز میشمارند. میگویند شکست دادن آنها کار دشواری نیست؛ بعضی از بازیکنان واقعاً فکر میکنند بسیار توانمندند و تواناییهای خود را بهغلط، بیش ازآنچه هستند برآورد میکنند.
تعدادی از بازیکنان به این نتیجه رسیدند که برای مغلوب کردن حریف، باید به تواناییهای خود بیشتر اعتماد کنند و درواقع از این راه میخواهند روی خودشان را حفظ نمایند و در ضمن به بازیکنان تیم مقابل طوری تلقین میکنند که آنها توانمندتر هستند. بسیاری از بازیکنان به این اشتباه میافتند و به این باور غلط ورزشی ایمان پیدا میکنند که شما باید اعتقاد داشته باشید که برنده خواهید شد، در غیر این صورت شما بازنده هستید بسیاری اعتقاددارند اعتماد به نفس کاذب، تقلب به خود تلقی میشود.
نشانههای اعتماد به نفس کاذب
- ۱- اغلب عجول و بیپروا، گستاخ، مغرور، لافزن و پرمدعا هستند.
- ۲- در تشخیص واقعیت از رؤیا دچار مشکل میشوند.
- ۳- در اولین شکست، دچار اعتمادبهنفس ضعیف میشوند
- ۴- از پذیرش دلیل واقعی کمبود اعتمادبهنفس خود طفره میروند
- ۵- در هنگام اجرای ضعیف، بهدروغ خود را به مریضی میزنند.
- ۶- ضعف خود را قبول نمیکنند و دیگران را مقصر میدانند.
- ۷ – از تغییر برای اصلاح رفتارهای خود طفره میروند و آنها را نمیپذیرند
- ۸- پیوسته به تائید دیگران نیازمندند.
- ۹- در صورت اجرای ضعیف مهارت، به اضطراب شدید مبتلا میشوند.
- ۱۰- اسیر تصورات واهی خود هستند.
- ۱۱- در شرایط بحرانی ازنظر روانی فرومیپاشند.
- ۱۲- پیوسته به امید زنگ تفریح هستند و قبل از مسابقه به استقبال شادی حاصل از پیروزی میروند.
- ۱۳- مسابقات سنگین را بسیار سبک میگیرند.
- ۱۴- با یک اشتباه، ممکن است مرتکب اشتباهات بیشماری کردند.
- ۱۵- نسبت به تغییر، مقاومت میکنند و اعتقاددارند که نیازی به تغییر ندارند.
- ۱۶- دست به ریسکهای بیتدبیر میزنند و گاهی خود را به آبوآتش میزنند
- ۱۷- اغلب تقلید میکنند.
- ۱۸- از موقعیتهایی که اعتمادبهنفس آنها را تهدید میکند، اجتناب میکنند.
راهکارهایی برای ساختن اعتماد به نفس مطلوب :
- ۱- آمادگی تا حد امکان جسمانی روانی و….)
- ۲- پرورش حامیان مثبت (دوری از افراد منفیباف)
- ۳- کنار زدن عوامل منفی و مخل
- ۴- به خود اطمینان داشتن
- ۵- خود گفتاری مثبت
نقش مربیان در بالا بردن اعتماد به نفس :
- 1- تمرینات را با تفریح شروع و پایان دهند
- ۲- با بازیکنان با احترام رفتار کنند
- ٣- توجه به عملکرد خوب و تشویق آنها
- ۴-دوراندیش بودن
- ۵- بازخوردهای بامعنی به بازیکن دادن
- ۶- استفاده از واژههای مثبت با بازیکن
- ۷-تأکید بر عملکرد